Model nr 1 Star 28, skrzynia
nr produkcyjny ZC-18
W 1969 roku pojawiają się w kioskach pierwsze modele "Serii Miniatur" samochodów jeżdżących po polskich drogach. Pierwszym autkiem w serii jest Star 28 skrzynia. Model wyglądem nawiązuje bardziej do prototypu stara 200,
dlatego ma podwójne przednie światła. Star 200 w rzeczywiśtości wszedł do produkcji później, wcześniej rozpoczęto produkcję kultowego w czasach PRLu Stara 28 i 29.
Star 28 skrzyniowy wczesne lata produkcji zdjęcie internet
Star 200 prototyp zdjęcie internet
Modelik Stara nie zachwyca szczegółami ale ma charakterystyczną sylwetkę pasującą do starów spotykanych wtedy na ulicach. Jak na początek lat 70-tych była to bardzo fajna zabawka dla dzieci.
Model Star 28 skrzynia produkcja ZP RUCH z mojej kolekcji
Autka z Kobyłki posiadały jednakowy wzór kół dla wszystkich osi. Modele odlewane były z błyszczącego plastiku w różnorodnych, żywych, przyciągających oko kolorach. Na podwoziach starów skrzynia umieszczone było tylko duże logo ZP "RUCH", bez innych opisów. Takie oznaczenie widniało na podwoziu nawet podczas produkcji w Siedlcach.
Autka z początków produkcji miały specyficzne, boczne okna w kabinie, które były lekko zaokrąglone. W późniejszym okresie z racji zużycia form zaokrąglenia okienek zniknęły.
Początkowy okres produkcji ZP RUCH, żywe, błyszczące kolory z mojej kolekcji
Kolorystyka Starów Skrzynia produkowanych w Kobyłce z mojej kolekcji
Modele z Kobyłki były produkowane w szerokiej gamie kolorystycznej i były składane wg przewidywalnego schematu kolorystycznego. Dwu kolorowa kabina i skrzynia z reguły mająca jeden z kolorów kabiny. Star 28 skrzynia jak i pozostałe odmiany Starów były odlewane w tych samych kolorach co pozwala dzisiaj na zebranie całej czwórki w tych samych barwach.
W swojej kolekcji posiadam wybrane warianty kolorystyczne autek z Kobyłki. Więcej zdjęć z kolorystyką w dziale "STARY KOLORYSTYCZNIE"
Autka w Kobyłce były pakowane tylko w opakowania kartonowe. Pierwsze kartoniki były solidnie wykonane. Na przednich listkach znajdował się kolejny numer wydanego modelu. Na dwóch bocznych ścianach znajdował się rysunek opakowanego autka. Górna ściana kartonika zawierała
opis modelu. Natomiast na dolnej ścianie znajdowała się sygnatura producenta, numer produkcyjny, autor opracowania graficznego i cena. Pierwsze kartoniki zawierały wydrukowaną cenę 10zł. Późniejsze opakowania miały wolne miejsce na wpisanie właściwej ceny.
Kartonik charaktersytyczny dla Kobyłki z mojej kolekcji
Produkcję w Kobyłce zakończono w 1972 roku. Przypuszczalnie dopiero w 1974 roku wznowiono produkcję w nowym zakładzie w Siedlcach. Początkowo modele składano z zapasów wyprasek odlanych jeszcze w Kobyłce, stąd pojawiły się nowe schematy kolorystyczne wydane w krótkich seriach.
Początkowo modele pakowano w kartoniki z sygnaturą ZP "RUCH", którą skreślano długopisem. A sam kartonik otrzymywał pieczątkę z informacją o produkcji w siedleckim zakładzie.
Przypuszczalnie autko złożone z zapasów wyprasek już w Siedlcach, kartonik z pieczątką zakładów w Siedlcach z mojej kolekcji
W między czasie formy zostały poddane renowacji. Zmiany można dostrzec w dolnej części kabiny. Siedlecka forma nie ma zarysu drzwi na bokach co doskonale widać w autkach z Kobyłki. Również w górnej części kabiny pojawiają się kosmetyczne zmiany.
Widać to na słupkach okien i dachu. Wraz z wykorzystaniem zapasów wyprasek z Kobyłki, autka składano z pozostałych wyprasek z Kobyłki i nowych wyprasek z Siedlec. Ja nazywam te autka hybrydami. Poniżej właśnie taki model z ciekawym opakowaniem zastępczym, stosowanym w krótkim okresie czasu.
Model przejściowy z wyprasek z Siedlec i z Kobyłki złożony w Siedlcach z mojej kolekcji
Model jest rzadki pod względem kolorystycznym, bo kabina jest w jednym kolorze. Bardzo ciekawe jest też opakowanie. Jest to kartonik po modelu "robur" z naklejoną etykietą zastępczą z sygnaturą zakładów sidleckich. Takie etykiety stosowano również do innych modeli w serii: warszawa pick up, żuk, fiat 125, moskiwcz, nysa. Mimo około trzech lat produkcji nadal cena była na poziomie 10zł.
W początkowym okresie produkcji w Siedlcach modele starów otrzymywały nowy wzór kół. Projekt tych kół powstał jeszcze w Kobyłce. Koła te były przygotowane pod model samochodu "Jelcz 315 z przyczepą D-830". Model miał wejść do produkcji jako numer 19, oznaczenie fabryczne ZC-37.
W dość krótkim czasie modele starów 28 skrzynia otrzymały nowy wzór opakowań, gdzie zmianie uległ tylko opis producenta. Początkowo na nowych kartonikach pojawiała się dodatkowo pieczątka z wewnętrz-zakładową normą produkcyjną. Star skrzynia otrzymał indeks ZWT-11/Tw/74.
Każde autko z serii otrzymało własny indeks, gdzie cyfra 74 to rok wejścia do produkcji, a 11 to numer produkcyjny modelu. Oznaczenie pojawiało się już na modelach w pełni wyprodukowanych w Siedlcach
Kartonik z siedlecką sygnaturą z mojej kolekcji
Kolorystyka modeli z pierwszych lat produkcji w Siedlcach z mojej kolekcji
Pierwsze siedleckie autka miały piękną, cukierkową kolorystykę, wyróżniającą się pośród autek z Kobyłki.
Na uwagę zasługuje też kolorystyka liliowa. Przypuszczalnie w drugiej połowie lat 70-tych pojawiła się bardzo krótka seria starów odlanych w tym ciekawym kolorze. Udało mi się zebrać w mojej kolekcji wszystkie stary w tym kolorze.
Kolor lilia z mojej kolekcji
Końcem lat 70-tych fabryka w Siedlcach wprowadza nowe wzory kół zunifikowane dla modeli starów i autobusów. Nowe wzóry kół powstały w wyniku renowacji form, w przypadku przedniej osi na bazie pierwszego wzoru z Kobyłki, a w przypadku tylnej osi na bazie wzoru przeznaczonego dla Jelcza.
Poniższy model został kupiony na przełomie lat 70/80 w Krakowie. Co ciekawe model był zapakowany jak podaje pierwszy właściciel w opakowanie zastępcze z robura widoczne przy modelu zielono-żółtym.
Ale takie to były czasy, gdzie nie zwracano uwagi na detale takie jak opakowanie, marka produktu, marketing. Był to też początek kryzysu w Polsce. Co miało wpływ na dostępność surowców. Stąd w produkcji stosowano opakowania zastępcze, również jakość produktów była na niskim poziomie, co bardzo dobrze widać na przykładzie "Serii Miniatur" końcem lat 70-tych i poczatkiem lat 80-tych.
Zmodyfikowany wzór kół z mojej kolekcji
Modele z końca lat 70-tych z mojej kolekcji
W kabinach starów można zauważyć kosmetyczne zmiany, jest to efekt modyfikacji zużytych form. Zmianie ulega przedni pas pod oknem, wyraźnie jest szerszy niż reszta kabiny. Kosmetyczne mało widoczne zmiany przechodzi również forma do odlewu skrzyni.
Autka składane są bez zachowania jakichkolwiek schematów kolorystycznych. Wszystko zależało od koloru odlanych wyprasek i inwencji pań składających modele. Z reguły w przypadku starów starano się zachować aby podwozie było czarne. Raczej kryzys, brak komponentów, wymusił odstępstwa od tej reguły.
<
Nowe kolory podwozi, zmiany w kabinie z mojej kolekcji
Początkiem lat 80-tych zaczynają pojawiać się modele nazywane przeze mnie "kryzysowe". Autka odlewane są już w ciemnych kolorach, przeźroczyste szyby zostają zastąpione na białe lub żółte. Koła tylnej osi są już pojedyncze. Górna część kabiny obrazuje jak spadła jakość odlewanych wyprasek. Jest to efeket problemów przy produkcji,
spowodowanych zużyciem form. Dzisiaj takie produkty nie zostały by dopuszczone do sprzedaży.
Kryzys dotyka również opakowania. Kartoniki są drukowane z przesunięciem na szarym , marnej jakości kartonie.
Modele kryzysowe z mojej kolekcji
Z powodu wyrobienia form, modele starów dostają nową kabinę, odlewaną już jako jeden cały element. Oprócz kabiny znowu lekkiej kosmetyce zostaje poddana forma skrzyni. Modele były sprzedwane w zastępczym opakowaniu, w woreczku foliowym z zastępczą etykietą w postaci szarej kartki papieru z odbitą pieczątką zakładu.
Etykieta zawierała opis producenta: KZSZ Podlaskie Zakłady Wytwórcze, adres, nazwę autka Star 28 ZC-18, cenę 10zł, normy produkcji, informację, że produkt przeznaczony jest dla dzieci od lat 3 i inforamcję "opakowanie zastępcze".
Stary z nową kabiną z mojej kolekcji
Na koniec produkcji model Stara skrzynia z powrotem zyskał szklane szyby. Poprawiła się kolorystyka. Podwozie było odlewane w kolorze zieleni.
Ostatnia seria z mojej kolekcji
Ostatnia aktualizacja: 06.04.2024
Nie znam dokładnej daty zakończenia produkcji ale śmiało można stwierdzić, że modele starów produkowano praktycznie do końca lat 80-tych. Mimo, że pierwsze autka zaczęto produkować prawie pięćdziesiąt lat temu do dzisiaj zachowało się wiele egzemplarzy. Najwięcej jest tych z pierwszych lat z Kobyłki.
Zapraszam do lektury kolejnych modeli:-)